Mevlana Tıp Bilimleri Son Sayı

Giriş: Fungal enfeksiyonların sıklığı giderek artış göstermektedir. Nozokomiyal fungal enfeksiyonların büyük çoğunluğu Candida türleri ile meydana gelmektedir. Kronik hastalık, invaziv işlem, yoğun bakım ünitesinde yatış ve geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı gibi durumlar kandidüri görülme sıklığını arttırmaktadır. Çalışmamızda kandidüri ile izlenen pediatrik hastaların klinik, laboratuvar özellikleri ve olası risk faktörlerinin değerlendirilmesini amaçladık. Materyal-Metod: Ocak 2017-Haziran 2024 tarihleri arasında kliniğimizde kandidüri saptanan 1 ay-18 yaş arası çocuk hastalar çalışmamıza dahil edildi. Bulgular: Çalışmaya idrar kültüründe Candida spp. tespit edilen 58 (22 kız, 36 erkek) pediatrik hasta dahil edildi. Hastaların yaş ortalaması 6,2±2,9 idi. C. albicans 43 (%74,1) hastada, C. parapsilosis 8 (%13,7) hastada, C. tropicalis 4 (%6,8) hastada, C. lusitanie 1 (1,7) hastada, C. lipolytica 1 (%1,7) hastada, C. krusei 1 (%1,7) hastada saptandı. Kandidüri sırasında hastaların 32 (%55,1)’sinde ateş, 27 (%46,5)’sinde dizüri, 9 (%15,5)’unda yan ağrısı, 8 (%13,7)’inde suprapubik hassasiyet, 7 (%12)’sinde sık idrara çıkma, 4 (%6,8)’ünde idrara çıkma aciliyeti gelişti. İdrar kültüründe Candida spp. üremesi olan hastaların risk faktörleri değerlendirildiğinde en sık görülenler; üriner kataterizasyonu (%63,7), yoğun bakıma yatış (%60,3), uzun süreli antibiyotik kullanımı (58,6) ve santral venöz katater varlığı (%56,8) idi. Laboratuvar bulgularında lökosit sayısı: 12964±8448/mm³, nötrofil sayısı: 8297±6495/mm³, üre: 29,3±26,3 mg/dL, kreatinin: 0,49±0,29 mg/dL ve C-reaktif protein: 34,2±25,3 mg/L olarak saptandı. Antifungal tedavi olarak 57 hastada flukonazol ve 1 hastada kaspofungin verildi. Kandidüri tanısı konulan tüm hastaların üriner kateterleri çıkarıldı. İdrar kültürü sterilizasyonuna kadar geçen medyan süre 4 gün ve antifungal tedavinin medyan süresi 7 gündü. Sonuç: İnvaziv kandida enfeksiyonlarında lokal epidemiyolojik verilerin ve risk faktörlerinin bilinmesi ampirik tedavi için oldukça önemlidir. Risk faktörlerini barındıran hastalarda kandidüri akılda tutulmalıdır.

Amaç: Nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı ( NAYKH ) sıklığı, ülkemizde yeterli klinik çalışma olmadığından net olarak bilinmemektedir. Hastalık, herhangi bir şikâyeti olmayan veya farklı klinik sebeplerle hastaneye başvuran hastalarda karın ultrasonu yapılırsa tesadüfi olarak ortaya çıkabilen bir bulgudur. Yapılan çalışmalar Amerikalı yetişkinlerin en az % 25 'inde yağlı karaciğer olduğunu göstermiştir. Amacımız, Erzurum ve çevresinde NAYKH sıklığını tespit etmek ve on yıllık dönemde bölgemizdeki değişimi belirlemek. Yöntem: Bu çalışmada 2009-2019 yılları arasında hastanemize başvuran ve herhangi bir nedenle ultrasonografi yapılan 60000 hasta retrospektif olarak incelendi. Prevalans ultrason bulguları, yaş, cinsiyet ve vücut kitle indeksi ( BMI )’ne göre analiz edildi. Bulgular: Çalışmaya katılan hastaların % 42.1’ inde NAYKH tespit edildi. Bu oran erkeklerde % 43, kadınlarda % 41.6 olarak tespit edildi. En yüksek oran 60 yaş üstü ( % 43.8 ), erkek cinsiyette ( % 43 ), BMI >25 kg/m2 olanlarda ( % 45 ) görüldü. Çok değişkenli analiz, erkek cinsiyet, serum alanin aminotransferaz düzeyi, ileri yaş, BMI, tip II diyabet, hipertansiyon ve dislipideminin NAYKH ile ilişkili bağımsız faktörler olduğunu gösterdi. Sonuç: NAYKH bölgemizde yaşayan insanların yarısına yakınını etkileyen bir hastalık olup toplumsal sağlık sorunu haline gelmek üzeredir. Çalışmamızdaki NAYKH oranı ( % 42.1 ), tahmini Türkiye ortalamasının üzerindedir. Artan obezite ve Tip 2 DM prevalansına paralel olarak NAYKH, dünya geneline göre daha yüksek obezite oranları nedeniyle, Türkiye'de önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya adaydır. Bu nedenle NAYKH taraması, kilosuna bakılmaksızın 50 yaşın üzerindeki tüm bireylere önerilmektedir. Aşırı kilolu veya obez olan ve risk faktörleri olan tüm asemptomatik bireyler yaş sınırlandırması olmaksızın NAYKH açısından araştırılmalı, iyi tasarlanmış sistemik çalışmalar yapılmalıdır. NAYKH ve komplikasyonlarına karşı ciddi önlemler alınmalı, ulusal sağlık politikaları geliştirilmelidir.

Giriş: Bu çalışma, abdominal venöz tromboz hastalarının klinik, demografik ve laboratuvar özelliklerini tanımlamayı ve paroksismal noktürnal hemoglobinüri (PNH) klonunun varlığını araştırmayı amaçlamaktadır. Abdominal venöz tromboz, portal ven trombozu (PVT), renal ven trombozu (RVT), mezenterik ven trombozu (MVT) ve dalak ven trombozu (SVT) gibi çeşitli anatomik bölgeleri etkileyebilen nadir ancak önemli bir klinik tablodur. Bu çalışmada, abdominal venöz tromboz gelişiminde etkili olabilecek hematolojik hastalıkların yanı sıra, PNH klonlarının varlığı araştırılması hedeflenmiştir. Method: Bu retrospektif olgu serisi çalışması, bir üçüncü basamak araştırma hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya, intra-abdominal venöz tromboz tanısı alıp tedavi edilen yetişkin hastalardan oluşan bir kohort dahil edilmiştir. Veriler, hastane bilgi yönetim sisteminden elde edilen hasta kayıtlarından retrospektif olarak toplanmıştır. Yaş, cinsiyet, trombozun yeri, eşlik eden hastalıklar, protrombotik durumlar ve genetik mutasyonlar gibi demografik ve klinik değişkenler kaydedilmiştir. Ayrıca, her hasta için PNH klonunun varlığı akım sitometri yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bulgular: Toplam 32 hastanın verileri incelenmiştir. Hastaların ortalama yaşı 45 ± 15,6 yıl olarak hesaplanmıştır. Hastaların çoğunda (%65,6) izole portal ven trombozu (PVT) tespit edilmiştir. Dört hastada (%12,5) hem PVT hem de renal ven trombozu (RVT) bulunmuştur. Bir hastada (%3,1) mezenterik ven trombozu (MVT) ve iki hastada (%6,3) dalak ven trombozu (SVT) gözlemlenmiştir. Budd-Chiari sendromu tanısı konulan üç hastadan ikisinde SVT saptanmıştır. Altı hastada siroz, bir hastada polisitemi vera, bir hastada Faktör V Leiden mutasyonu ve iki hastada protein C eksikliği tespit edilmiştir. Hiçbir hastada daha önce malignite öyküsü bulunmamıştır. Sonuç: Erkek ve kadın hastalar arasında risk faktörlerinin varlığı, ek hastalıkların (komorbiditelerin) bulunması ve çok damarlı trombozun varlığı açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır. PNH klonunun varlığı, çalışmada önemli bir odak noktası olmasına rağmen, hastaların hiçbirinde PNH klonu tespit edilmemiştir. Bu bulgu, abdominal venöz trombozun patogenezinde PNH'nin rolünün sınırlı olabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, çalışma bulguları, daha geniş hasta gruplarıyla yapılacak ileri çalışmalarda doğrulanmalıdır.

Amaç: D vitamini eksikliği ve yetersizliği tüm toplumu etkileyen önemli bir sağlık sorunu olarak güncelliğini korumaktadır. Ülkemizde 2005 yılından beri tüm yenidoğanlara 400 IU/gün D3 vitamini birinci basamak sağlık hizmetlerinde ücretsiz olarak verilmektedir. Bu durum raşitizm sıklığının azalmasında etkili olmuştur. Ancak özellikle 3 yaş üstü çocuklarda D vitamini eksikliği ve yetersizliğinin yaygınlığını belirleyen çalışmalarda eksiklik söz konusudur. Çalışmamızda anaokulu ve ilkokul yaş grubundaki çocuklara tiyatro gösterisi yapılarak D vitamini farkındalığının artırılması amaçlandı. Yöntemler: Şubat 2024-Mart 2024 tarihleri arasında, Konya ilinde özel bir anaokulu ve ilköğretim kurumunda D vitamini bilgi düzeyinin artırılması amacıyla tiyatro gösterisi gerçekleştirildi. Tiyatro gösterisine katılan öğrencilerin ebeveynlerine tiyatro öncesi ve sonrası belirtilen anket soruları sorularak bilgi düzeyleri incelendi. Bulgular: Çalışmamıza 59 ebeveyn dahil edildi. Ebeveynlerden 36 (%61)’sının çocuğu 48-60 ay arasında, 23 (%39)’ünün çocuğu 61-84 ay arasındaydı. Ebeveynlerin D vitamini kullanım süreleri değerlendirildiğinde; 32 (%54,3)’si halen, 15 (%25,4)’i 1-2 yaşına kadar, 7 (%11,9)’si 6 aya kadar kullanmış ve 5 (%8,4)’i hiç D vitamini vermemişti. Çocuklardan 48 (%81,3)’i ebeveynlerine tiyatro gösterisi hakkında bilgi vermişti. Tiyatro gösterisi öncesi 44 (%74,5) ebeveyn D vitamini hakkında bilgi sahibi olduğunu beyan etti. Tiyatro öncesi 27 ebeveyn D vitamini takviyesi kullanmaktaydı. Tiyatro sonrası 12 ebeveyn daha D vitamini takviyesi kullanmayı düşünmekteydi. D vitamini hakkında yeterli bilgi düzeyine sahip olmadığını düşünen 16 ebeveynden 14’ü tiyatro gösterisi sonrası D vitamini hakkında bilgi sahibi olduğunu beyan etti. Sonuç: D vitamini kullanımının yaygınlaştırılması ve profilaksi kullanımının özendirilmesiyle ilgili yapılacak çalışmalara ihtiyaç vardır. Ülkemizde ilk bir yaşta başarılı bir şekilde uygulanan D vitamini profilaksisinin genişletilerek diğer yaş ve risk gruplarına da uygulanması gerektiği kanaatindeyiz.

Oreksinler (hipokretinler), 1998 yılında keşfedilmesinden itibaren farklı patolojik mekanizmalarda bilim camiasının ilgisini çekmiştir. Oreksin peptitleri, hipokretin nöropeptit öncü geni tarafından kodlanan ve daha sonra aynı öncü olan prepro-oreksin'den üretilen oreksin A ve B olmak üzere iki türden oluşur. Oreksin üreten nöronlar hipotalamusun lateral, dorsomedial, posterior ve perifornikal bölgelerinde bulunur. Oreksin A ve B sinyalizasyonu, oreksin1 ve oreksin2 reseptörleri olarak adlandırılan iki G proteinine bağlı reseptör aracılığıyla gerçekleşmektedir. Oreksin peptitlerinin sinyalizasyonu, endojen olarak oreksin reseptörü ifade eden nöronlar gibi çeşitli hücrelerde araştırılmıştır. Oreksin1 reseptörü genellikle beslenme, öğrenme ve hafıza ile ilgili bölgelerde yoğun dağılım gösterirken, oreksin2 reseptörü ise esas olarak uyanıklık mekanizmasını kontrol eden bölgelerde bulunur. Oreksin ilk olarak gıda alımını artırarak beslenme davranışını düzenleyen bir hipotalamik nöropeptit olarak tanımlanmıştır. Oreksin nöronlarının ve reseptörlerinin dağılımından, oreksin sisteminin fizyolojik mekanizmalarda çok sayıda işleve sahip olduğu düşünülmektedir. Son kanıtlar, merkezi oreksin sisteminin, hayvan ve insan modellerinde besin alımının düzenlenmesi ve uyku için önemli bir düzenleyici role sahip olduğunu göstermektedir. Oreksinin, beslenme davranışındaki etkinliğinin yanında enerji düzenlenmesinde de etkin rolü bulunmaktadır. Uyanıklığın korunmasında etkin olan hipotalamik bir nöropeptid olan oreksin, uyku-uyanıklık döngüsünün düzenlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Oreksin; öğrenme, hafıza gibi bilişsel süreçleri ve beynin ödül mekanizmalarını etkilediği gibi nöbetler ve epilepsi üzerinde de fonksiyonları vardır. Oreksinin, stres etkeni altındaki hayvanlarda gözlenen kaygılı ve depresif bulgular üzerinde düzenleyici etkilerinin farkedilmesinden dolayı bu reseptörün depresyon üzerinde de etkili olabileceği düşünülmüştür. Oreksin sisteminin etkilerinin detaylı şekilde incelenebileceği insan ve hayvan modelleri ile yapılacak deneysel çalışmalar oreksinle ilgili terapotik yaklaşımlara yön verebilecektir. Bu derlemede oreksinin beslenme bozukluğu, uyku bozuklukları, bağımlılık, şizofreni, epilepsi, depresyon ve anksiyete gibi nöropsikiyatrik hastalıkların fizyopatolojik mekanizmalarındaki rolü açıklanmaktadır.

Türkiye- Kahramanmaraş depreminde sahra hastaneleri ve işlevleri: Hatay Örneği Deprem sonrası binaların yıkılması ile özellikle sağlık hizmetleri veren kurumların işlevini kaybetmesi problemleri daha da artırmaktadır. Hastanelerin tahliye edilmesinin ardından tam teşekküllü birimlerin kurularak sağlık hizmeti devam etmelidir. Bölgede bulunan diğer hastanelerdeki büyük yıkım nedeniyle Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Araştırma Hastanesi depremin ilk saatlerinden itibaren aktif olarak çalıştı. 6 Şubat 2023 deki 7,7 şiddetindeki ilk depremin ardından 20 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen 6,5 şiddetindeki deprem nedeniyle hastane tedbir amaçlı tahliye edildi. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından kara, hava ve deniz yolu ile hastaların tahliyesi sağlandı. Sağlık bakımının devam etmesi amacıyla 11 ili ilgilendiren deprem bölgesinde ilk planda 28 ülke tarafından 30 sahra hastanesi kurulurken bu sayı bir ay içerisinde 77 ye ulaştı (1,2). Bu sahra hastanelerinden biri de Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Hava ve Deniz kuvvetleri personelince Hatay Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesinin bahçesine kuruldu. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi’ne devredilen 20 çadırdan oluşan sahra hastanesinde iki operasyon odası, 75'i servis, 25'i yoğun bakım olan 100 yatak mevcuttu(Resim1-4). Hastane bünyesinde çadırlar acil müdahale alanı ortopedi, travma, dahiliye, kardiyoloji, aile hekimliği, diğer hekim ve personeli olan bolümlere ayrıldı. Acil görüntüleme, ultrasonografi, laboratuar için ayrı alanlar oluşturuldu. Laboratuar cihazlarında ve elektrik sistemlerinde aksamaların olması tetkik sonuçlarına ulaşımı zorlaştırdı. Vardiya usulu çalışma, kalınacak yerlerin olumsuz şartlar içermesi de çalışmalarda ve hizmetlerde sıkıntılara neden oldu (Resim 5-8). Şehirdeki kalacak yer ve temiz suya erişim sıkıntıları nedeniyle personel vardiya usulü çalıştı. Merkez ve çevre ilçelerden günlük 400 civarı ayaktan hasta kabul edilmekteydi. Bu hastaların %50 si dahili hastalardan oluşurken, %25 travma, %15 çocuk ve %10 kadın doğum hastalarından oluşmaktaydı. Hastalara acil müdahale, primer bakı, alçı atel, sütürasyon ve gereken hastalara 3-4 saatlik takipler yapıldı. Sahra hastanesinde çalıştığımız 4 aylık dönemde acil serviste 45 adet entübasyon, 13 adet resusitasyon, 6 adet katater, 391 adet kesi sütürasyonu ve 320 adet atel işlemi yapıldı. Tomografi ve ileri tetkik gerektiren hastalar sevk edildi. Özveri ile çalışan akademik-idari birimler, hekim, hemşire, teknik ekip ile bölge halkına ve depremzede yakınlarına sağlık hizmeti sunumunda kalıcı binaların inşası sağlanana kadar hizmet vermeye devam etti. Dileğimiz bu acıların tekrar yaşanmamasıdır. Sahra hastaneleri alınacak tedbirlerle depremin ilk saatlerinde vakit kaybedilmeden kurulmalı, içerisinde; acil müdahale odaları, laboratuvar, görüntüleme ve ameliyathane üniteleri mutlak olmalı gerekli ekip ve ekipman acilen temin edilmelidir. Özellikle yatay mimari ile planlanan kalıcı hastaneler mevcut hastanelerin bünyesinde riskli olan afet bölgelerinde mutlaka inşa edilmelidir (3). *Resim1-4. ABD Sahra hastanesi dış-iç görünüm (Fotoğraflar xxx arşivinden alınmıştır) Resim 5-8. ABD Sahra hastanesi müdahale alanları (Fotoğraflar xxx arşivinden alınmıştır) Kaynaklar: 1.https://t24.com.tr/haber/abd-nin-hatay-da-kurdugu-sahra-hastanesi-saglik-bakanligina-devredildi,1096527 2.https://medimagazin.com.tr/guncel/abd-antakyada-sahra-hastanesi-kuruyor-104419 3.Eren V. İnterdisipliner Yaklaşimla Hatay’da Afet Deneyimi: 6 Şubat 2023 Depremini Tarihe Not Düşmek Editör: Prof. Dr. Aci Bir Tecrübe: Hatay Depremi Deneyimi Karakuş A. ,Polat M. Nobel Akademik Yayincilik Eğitim Danişmanlik Tic. Ltd. Şti, Ankara, Eylül 2023, 447-455.

Orbital selülit göz küresi dışındaki yağ ve kas dokularını içeren ciddi bir enfeksiyondur. Preseptal selülit ise göz kapağının ön kısmındaki dokuların genellikle hafif seyreden enfeksiyonudur. Her iki klinik durumda göz ağrısı, göz kapağında şişme ve eriteme neden olabileceğinden birbiriyle karıştırılabilse de klinik etkileri çok farklıdır. Preseptal selülit nadiren ciddi komplikasyonlara yol açan hafif bir rahatsızlıktır, oysa orbital selülit görme kaybına ve hatta yaşam kaybına neden olabilir. İki hastalıkta da altta yatan en sık neden yakın dokulardaki enfeksiyonların (akut sinüzit vb.) komşuluk yoluyla orbitaya yayılmasıdır. Orbital selülitin en önemli ve ciddi komplikasyonlarından birisi de orbital apsedir. Klinik bulgular ve radyolojik tetkikler ile orbital apse tespit edildiğinde vakit kaybetmeden intravenöz geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi ve acil cerrahi müdahale gerekmektedir. Bu yazımızda, preseptal selülitten orbital selülite ve orbital apseye ilerleyen ve cerrahi tedavi gerektiren bir olguyu sunacağız. Sonuç olarak, orbital enfeksiyonlarda tedaviye yanıt alınamıyorsa ciddi komplikasyonlar (orbital apse vb.) akla gelmelidir. Hızlıca radyolojik görüntülemelerle ayırıcı tanı yapılmalıdır. Gerekiyorsa cerrahi müdahale yapılmalıdır. Hastalık tedavisi, pediatri, göz hastalıkları ve kulak burun boğaz branşlarının ortak görüşleriyle multidisipliner olarak planlanmalı ve takip edilmelidir.

ÖZET Spontan spinal epidural apse (SEA) nadir görülen ancak potansiyel olarak ölümcül ve sarsıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Genellikle SEA için tedavi stratejisi antibiyotik ve cerrahi dekompresyondur. Bu yazıda servikotorasik bölge yerleşimli bir SEA sunulmuş ve nörolojik fonksiyonel iyileşme için doğru tanı ve cerrahi zamanlamanın önemi vurgulanmıştır. Hastanemiz acil servisine kol ve bacaklarda ilerleyici güçsüzlük şikayeti ile başvuran 65 yaşında bir kadın hasta sunuldu. Hasta acil başvuruda kuadriplejikti ve hemen sonra spontan solunum durmuştu. Kraniyospinal aks manyetik rezonans görüntülemede C4-Th2 seviyesinde omuriliğe belirgin bası yapan ekstradural lezyon saptandı. Hasta sol C5-Th1 hemilaminektomi ile ameliyat edildi ve epidural boşluktan püy benzeri sıvı boşaltıldı. Ampirik seftriakson ve teikoplanin tedavisi verildi. Ameliyat sonrası spontan solunumu başlayan hastanın kuadriplejisi düzeldi ve ameliyat sonrası erken dönemde 4/5 üst ve 2/5 alt ekstremite kuadriparezisi sağlandı. Spinal epidural abse nadir görülen bir hastalıktır. SEA'nın doğru tanısındaki gecikmeler geri dönüşümsüz nörolojik defisitlere neden olabilir ve potansiyel olarak ölümcül olabilir. SEA hastalarında şüphe ve ayrıntılı öykü, fizik ve nörolojik muayene ile dikkatli klinik değerlendirme esastır.