Mevlana Tıp Bilimleri Son Sayı

Amaç Kalsiyum neredeyse tüm hücresel süreçlerde önemli rol oynamaktadır. Kalsiyum metabolizmasının gösterilmesinde iyonize kalsiyum seviyesinin ölçümü daha önemlidir. Sepsis sırasında kalsiyum metabolizmasının sıkı kontrolü bozulmaktadır. Ancak sepsis nedeniyle yoğun bakım ünitesine (YBÜ) kabul edilen hastalarda iyonize kalsiyum seviyelerinin prognostik önemi tam olarak bilinmemektedir. Çalışmamızın amacı sepsis nedeniyle YBÜ’ye kabul edilen olgularda iyonize kalsiyum seviyelerinin prognostik öneminin değerlendirilmesidir. Gereç ve yöntem Ocak 2020 ile Aralık 2021 tarihleri arasında üniversite Tıp Fakültesi acil servisine başvurup acil YBÜ’ye sepsis tanısı ile yatırılan 228 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastaların demografik özellikleri, vital bulguları, Ardışık Organ Yetersizlik Değerlendirmesi (SOFA), Hızlı Ardışık Organ Yetersizlik Değerlendirmesi (qSOFA), iyonize kalsiyum ve total serum kalsiyum seviyeleri, kan gazı, hemogram ve biyokimya parametreleri, hastane sonlanımı, 7 günlük mortalite durumu retrospektif olarak taranarak analiz edildi. Bulgular Olguların ortalama iyonize kalsiyum düzeyi 1,07 ± 0,20 mmol/L, albümine göre düzeltilmiş kalsiyum düzeyi 9,20 ± 1,06 mg/dL idi. Yedi günlük mortalite oranı %25,4 iken, hastane mortalite oranı %57,9’a kadar çıkmaktaydı. ROC analizlerinde, iyonize kalsiyum konsantrasyonlarının 7 günlük mortalite (AUC=0,561, %95 GA 0,494- 0,626, p=0,188) ve hastane sonlanımında (AUC=0,525, %95 GA 0,458-0,591, p=0,517) tek başına belirleyici olmadığı izlendi. İyonize kalsiyum seviyeleri, mortalite belirteci olarak anlamlı sonuç veren SOFA skoru, YBÜ kalış süresi ve hastanede kalış süresi ile de korele değildi. Sonuç Kalsiyum seviyelerinin gösterilmesinde iyonize kalsiyum, düzeltilmiş total serum kalsiyum seviyelerinden daha doğru bilgiler sağlayabilir. Sepsis olgularında hipokalsemi sıklığı oldukça yüksektir. Ancak sepsis nedeniyle yoğun bakım ünitesine kabul edilen hastalarda iyonize kalsiyumun prognostik değeri sınırlıdır. Anahtar kelimeler: İyonize kalsiyum, Düzeltilmiş kalsiyum, Sepsis, Yoğun bakım ünitesi

Amaç: Anaplastik tiroid karsinomu (ATC), tüm tiroid kanserlerinin yaklaşık %1-5'ini oluşturan en agresif ve ölümcül tiroid malignitelerinden biridir. Multimodal tedavi yaklaşımlarına rağmen, prognoz zayıftır ve ortalama sağ kalım yaklaşık altı aydır. Hastaların önemli bir kısmı ilk cerrahi tedavinin ardından taburcu edilemeden post operatif takip sırasında kaybedilmektedir. Gereç ve Yöntem: Bu retrospektif çalışmada, son 20 yılda (2004-2024) Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde cerrahi tedavi gören anaplastik tiroid karsinomu tanısı almış 13 hasta analiz edilmiştir. Hasta demografisi, tümör özellikleri, tedavi yöntemleri ve sağ kalım sonuçları değerlendirilmiştir. Bulgular: Hastaların ortanca yaşı 77,23 yıl (aralığı: 69-89) ve erkek-kadın oranı 7:6 idi. Ortanca sağ kalım süresi 140 gündü (aralığı: 10-700 gün) ve erkek ve kadın hastalar arasında anlamlı bir fark yoktu (p=0,595). Ek olarak, yaş ve sağ kalım süresi arasında anlamlı bir korelasyon bulunmamıştır (p=0,26). Evre 4B ve evre 4C hastaları arasındaki karşılaştırma, sağ kalımda istatistiksel olarak anlamlı bir fark ortaya koymamıştır (151,3'e karşı 103 gün, p=0,45). Kemoterapi veya radyoterapi gören hastaların sağ kalım süreleri, görmeyenlere kıyasla önemli ölçüde daha uzundu (367'ye karşı 72 gün, p=0,017). Sonuç: ATC, sınırlı tedavi seçenekleri ve zayıf sağ kalım sonuçları olan oldukça agresif bir malignite olmaya devam etmektedir. Kemoterapi ve radyoterapi sağ kalımı iyileştiriyor gibi görünse de, küçük örneklem boyutu kesin sonuçları sınırlamaktadır. Eski tarihli olgularda tedavide cerrahinin ön plana çıktığı görülmekte iken günümüze yaklaştıkça kemoterapi, radyoterapi ve immunoterapi seçeneklerinin daha fazla kullanıldığı görülmektedir. Daha etkili tedavi stratejileri belirlemek için BRAF mutasyonu ve immünoterapi denemeleri de dahil olmak üzere daha büyük kohortlar ve moleküler analizler içeren gelecekteki çalışmalara ihtiyaç vardır.

Amaç: Ayak bileği-brakial indeksi (ABİ) periferik arter hastalığı tanısının ve genel aterosklerozun bir göstergesi olarak hizmet eder. Framingham risk skoru (FRS) ise 10 yıllık kardiyovasküler hastalık riskini değerlendirmek için kullanılan onaylanmış ölçümler arasında yer almaktadır. Bu çalışmada aile hekimliği polikliniğimize periyodik sağlık muayenesi için başvuran bireylerde ABİ ve FRS birlikte değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntemler: Bu çalışma 25.06.2013 ile 25.06.2016 tarihleri arasında, herhangi bir amaçla Aile Hekimliği Polikliniğine başvuran, yaşı 18 ve üzeri 580 hastanın dosyaları geriye dönük şekilde incelenerek gerçekleştirildi. FRS değerlendirmesi bilgisayarda otomatik yöntemle yapıldı. Framingham risk skoru hesaplanırken hem LDL-kolesterol düzeyi hem de total kolesterol değerleri kullanılarak iki farklı sonuç bulunmuştur ve bu sonuçlar ile FRS1 (LDL tabanlı) ve FRS2 (total kolesterol tabanlı) olarak iki farklı risk faktörü oluşturulmuştur. ABİ ortalama bacak sistolik tansiyonunun kol sistolik tansiyonuna bölünmesi ile hesaplandı. Bulgular: Çalışmamıza alınan 580 kişinin %58,3'ü (n=338) kadın, %41,7 'si (n=242) erkekti. ABİ ortalama değeri 1,13±0,10 idi. Katılımcılardan 15 kişide (%2,6) ABİ≤0,97 idi. ABİ ile FRS1 ve FRS2 değerleri arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki gözlendi (p<0,001, p<0,001). FRS1 ile Vücut Kitle İndeksi (VKİ) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edildi (p=0,002). FRS1 ve FRS2'nin cinsiyete göre karşılaştırılması sonucunda erkeklerde kardiyovasküler riskin kadınlara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,001). Sonuç: Çalışmamızda, ABI ≤0,97 olan bireylerde koroner arter hastalığı (KAH) riskinin ABI >0,97 olanlara kıyasla anlamlı düzeyde yüksek olduğu gösterilmiştir. Bu çalışmanın sonuçları, ABİ skorunun FRS ile beraber ülkemizde birinci basamakta periyodik sağlık muayeneleri kapsamında kardiyovasküler riskin değerlendirmesinde maliyet etkin ve etkili bir belirteç olarak kullanılabileceğini göstermiştir.

Amaç: Prefrontal korteksin (PFC) etkin kullanımı, sporcuların teknik ve taktik becerilerde ustalaşmasında önemli bir rol oynar ve rekabetçi karşılaşmalar sırasında akıllıca seçimler yaparak yüksek performans göstermelerini sağlar. Buna ragmen, sporcularda ikili görev paradigmalarının PFC üzerindeki etkileri literatürde hala belirsizdir. Bu çalışmanın amacı, farklı zorluk seviyelerinde sunulan ikili görev (bilişsel+motor) paradigmalarının PFC hemodinamik tepkileri üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Yöntem: Bu çalışmaya 14 sporcu (ortalama ± SD: yaş= 12 ± 1.56 yıl) dahil edilmiştir. Çalışmaya dahil edilen katılımcılar “İkili Görev” paradigmasını rastgele gerçekleştirmişlerdir (P1: motor görev; P2: ipucu görevi; P3: karmaşık ipucu görevi). Katılımcıların ikili görev performansları, 25 ışığın üç farklı zorluk seviyesinde söndürülmesine dayanan Fitlight sistemi kullanılarak ölçülmüştür. Bu sistemde, P1 görevi için rastgele yanan ışıkların en kısa sürede söndürülmesi istenmiştir. P2 görevinde yanan ışık hangi renk ise bir sonraki ışık aynı renk bölgede yanacağı için daha kısa sürede söndürmeleri beklenmiştir. P3 görevinde ise yanacak ışık bölgesi için daha karmaşık bir ipucu verilir ve katılımcıların motor kontrol sürecinin görev karmaşıklığındaki artış nedeniyle farklı olması beklenir. Katılımcılar ikili görev aktivitelerini gerçekleştirirken prefrontal korteksin hemodinamik yanıtları (HbO: Oksihemoglobin; HbR: Deoksihemoglobin; HbT: Total Hemoglobin) yakın kızılötesi spektroskopi (fNIRS) kullanılarak değerlendirilmiştir Bulgular: Katılımcıların P1 ile P2 (p < 0,001) ve P1 ile P3 (p < 0,001) görevleri sırasında sergiledikleri performans süreleri arasında anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. fNIRS görüntüleme verileri, P3 görevi sırasında prefrontal kortekste diğer görevlere kıyasla daha yüksek kortikal aktivasyon olduğunu göstermiştir (p = 0. 257). P1, P2 ve P3 testlerinde HbO, HbR ve HbT değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı olan güçlü, pozitif bir korelasyon olduğu saptanmıştır (p < 0,001). Sonuç: Artan bilişsel yüke sahip görev protokolleri, prefrontal aktivasyonda görevin zorluğuyla orantılı olarak HbO, HbR ve HbT değerlerinde artış olduğunu göstermiştir.

21. yüzyılın başında, küreselleşmenin hızla yayılmasıyla uluslararası ilişkiler ve küresel sağlık diplomasisi kavramları önemli bir dönüşüm geçirmiştir. Küresel sağlık diplomasisi, sadece devletler ve uluslararası kuruluşların sorumluluğunda olan bir alan olmaktan çıkarak, insan hakları, dış politika, ulusal güvenlik, kalkınma politikaları ve küresel yönetim gibi birçok disiplinlerarası alanla iç içe geçen karmaşık ve çok boyutlu bir süreç haline gelmiştir. Bu bağlamda, sağlık diplomasisi küresel siyasetin merkezinde yer almakta, sağlık krizlerine müdahalenin ötesinde devletlerarası iş birliği ve diplomatik ilişkilerin yeniden şekillenmesinde kritik bir rol oynamaktadır. COVID-19 pandemisi, küreselleşmenin etkisiyle sınırları aşarak tüm dünyayı etkileyen en kapsamlı ve yıkıcı sağlık krizlerinden biri olarak kayıtlara geçmiştir. Pandeminin etkileri yalnızca sağlık sektöründe sınırlı kalmayıp, uluslararası politika, ekonomik yapılar, sosyal dinamikler ve küresel güvenlik alanlarında da derin ve kalıcı değişimlere yol açmıştır. Bu süreç, disiplinlerarası yaklaşımların gerekliliğini ortaya koymuş ve uluslararası ilişkiler ile sağlık bilimleri arasındaki entegrasyonu güçlendirmiştir. Pandemi sonrası dönemde, bu iki alanın ortak çalışma alanları artmış ve küresel sağlık diplomasisi akademik araştırmaların öncelikli konularından biri olmuştur. Bu çalışma, küresel sağlık diplomasisi literatürünün bibliyometrik analizini yaparak, alanın gelişim süreçlerini, araştırma eğilimlerini, akademik iş birliklerini ve anahtar temalarını sistematik bir şekilde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bibliyometrik yöntemler, alandaki yayınların niceliksel ve niteliksel özelliklerini anlamak, araştırma performansını değerlendirmek ve disiplinlerarası bağlantıları belirlemek açısından önemli araçlar sunmaktadır. Elde edilen bulgular, akademisyenler, politika yapıcılar ve uygulayıcılar için alanın mevcut durumunu değerlendirme ve geleceğe yönelik stratejiler geliştirme açısından değerli bir rehber niteliği taşıyacaktır. Ayrıca bu çalışma küresel sağlık diplomasisi alanındaki bilgi birikimini derinleştirerek, disiplinler arası iş birliğini ve politika oluşturma süreçlerini desteklemeyi hedeflemektedir. Böylece, hem akademik literatürün zenginleşmesine katkı sağlanacak hem de küresel sağlık krizlerine karşı daha etkili diplomatik ve politik yaklaşımlar geliştirilmesine zemin hazırlanacaktır.

Amaç: Sistrunk prosedürü, tiroglossal kanal kistlerinin tedavisinde en sık kullanılan tekniktir. Bu prosedürde, hematom, ödem ve seroma nedeniyle hava yolu tıkanıklığı endişesiyle cerrahi bir dren yerleştirilir. Son zamanlarda birçok cerrahi prosedürde hastanede kalış süresini kısaltma yönünde genel bir eğilim vardır. Bu bağlamda, dren yerleştirilmeden gerçekleştirilen günübirlik Sistrunk prosedürlerinin uygulanabilirliğini ve güvenliğini tartışmayı amaçladık. Yöntemler: Tek bir cerrah tarafından ameliyat edilen hastaların hastane kayıtlarını, hasta demografisi, gerçekleştirilen operasyonlar ve komplikasyonlar açısından retrospektif olarak inceledik. Bulgular: Toplam 49 hastanın 27'si (%55,1) erkek, 22'si (%44,9) kızdı. Tüm çalışma grubunun yaş ortalaması 6,3±3,7 yıl (min 13 ay - maks 17 yıl) idi. En sık görülen şikayet boynun orta bölgesinde şişlikti. Hastaların 42'sinde tiroglossal kanal kisti ve yedisinde tiroglossal kist fistülü vardı. Tüm TDC olgularının %81,6'sının (n=40) infrahyoid, %12,2'sinin (n=6) suprahyoid ve %6,2'sinin (n=3) suprasternal bölgede yerleştiği belirlendi. Olgularımızın 15'i postoperatif yatış yapılarak takip edilirken, (min-maks: 16-24 saat), diğer 34 olgu operasyon sonrası aynı gün taburcu edildi (min-maks: 3-6 saat). Aynı gün taburcu edilen olguların ortalama hastanede kalış süresi 4,7±1,1 saat iken, hastaneye yatırılan olguların ortalama hastanede kalış süresi 18,8±4,3 saat olarak bulundu. Dren yerleştirilmeden Sistrunk prosedürü uygulanan hastalarda, sadece bir nüks dışında herhangi bir komplikasyon gözlenmedi. Sonuç: Boyun şişliği ile başvuran hastalarda tiroglossal kanal kistleri akılda tutulmalıdır. İmmün yetmezlik veya koagülopati gibi kompulsif durumlar olmadığı sürece dren yerleştirilmesinin zorunlu olmadığını ve operasyon sırasında titiz hemostazın daha önemli olduğunu düşünüyoruz. Ayrıca, günübirlik Sistrunk prosedürü tiroglossal kanal kistlerinin rutin tedavisi için güvenli ve iyi tolere edilir. Elbette, hastaların ebeveynlerine iletişim bilgileri verilmeli ve olası komplikasyonlar hakkında özel talimatlar verilmelidir.

İdiyopatik granülomatöz mastit memenin nadir görülen, sıklıkla unilateral olma eğiliminde olan, kronik, inflamatuar benign hastalığıdır. Memenin diğer granülomatöz hastalıklarından farkı altta yatan belirlenmiş bir etiyolojinin olmamasıdır. Ancak etiyolojide laktasyon, hormonal değişiklikler, travma, enfeksiyonlar ve otoimmünite suçlanmaktadır. Bakteriyel mastit, sarkoidoz, tüberküloz, vaskülitik hastalıklar (granülomatöz polianjitis, poliarteritis nodosa), diabetik mastopati, inflamatuar meme kanseri gibi pek çok malign ve benign hastalığı taklit edebildiğinden doğru tanı için klinik, radyolojik ve patolojik korelasyon gerekmektedir. İdiyopatik granülomatöz mastit tanısı daha çok bir dışlama tanısıdır. Reprodüktif çağda olan, laktasyon süreci geçirmiş, memede ele gelen kitle ve aynı zamanda eşlik eden inflamasyon bulgularıyla (ağrı, ateş, kızarıklık gibi) gelen kadın hasta en sık prezentasyon şeklidir. Radyolojik bulgular ışığında, histopatolojik bulgular ile birlikte değerlendirilerek doğru tanıya gidilebilir. İdiyopatik granülomatöz mastitin radyolojik bulguları nonspesifik olabilmektedir. Ancak ön tanı oluşturmak, hastalığın yaygınlığını belirlemek ve malign lezyolardan ayırt etmek konusunda radyolojik bulgular oldukça yardımcıdır. Mamografide, en sık düzensiz sınırlı kitle veya asimetrik opasite artışı; ultrasonografide, hipoekoik tübüler yapılar ve eşlik eden düzensiz sınırlı hipoekoik kitlesel lezyon; manyetik rezonans görüntülemede ise kitlesel olmayan segmental dağılım gösteren kontrastlanan alanlar, heterojen kontrastlanan kitle, eşlik eden düzgün sınırlı, rim tarzı kontrastlanan apseyi temsil eden lezyonlar şeklinde görülmektedir. Klinik ve radyolojik olarak İdiyopatik granülomatöz mastit şüphesi var ise doku tanısından yararlanarak ön tanı desteklenebilir. Günümüzde eksizyonla karşılaştırıldığında çok daha az invaziv bir yöntem olması ve tanı koyduruculuğunun yüksek olması nedeniyle kesici iğne biyopsisi sıklıkla tercih edilmektedir. Histopatolojik olarak meme lobüllerini ve lobülü çevreleyen yağlı dokuyu tutan, Langerhans tipi dev hücrelerin ve epiteloid histiyositlerin eşlik ettiği steril granülomların bulunduğu inflamasyon şeklinde görülür.